Kısa Süreli Etkin Değer Değişimleri :
Gerilim etkin değerinin kısa sürekli değişimini anlık, anlık-geçici ve geçici olmak üzere üç kısma ayırabiliriz. Bu süreler koruyucu devre donanımlarının işlem süreleriyle bağlantılıdır. IEEE 1159:2009'a göre kısa süreli değişimlerin tanımlanan zaman ve genlik değerleri Şekil 1.'de gösterilmiştir.

Şekil 1. IEEE 1159:2009'a göre kısa süreli değişimler

Kısa süreli gerilim değişimleri; kalkış akımları yüksek olan yüklerin devreye alınması ve çıkartılması, enerji dağıtım sistemindeki bağlantı kopuklukları, kısa devreler gibi sebeplerle ortaya çıkmaktadır. Bu değişimler sistemin durumuna ve hatanın oluştuğu yere göre gerilim yükselmesi (swells), gerilim çukurlaşması (sags) veya gerilim kesilmesi şeklinde görülmektedir. Süre ve genlik olarak akımdaki değişimler de kısa süreli bozulmalar olarak sınıflandırılabilir.

Besleme geriliminin veya yük akımının 1 dakikayı aşmayacak şekilde etkin değerinin 0,1 pu altında olmasına kesinti denir. Güç sistemleri hataları ve donanımsal

kusurlar kesinti nedeni olabilmektedir. Kesinti, gerilim genliğinin sürekli olarak %10 seviyesinin altında kaldığı süre ile ölçülür. Genellikle gerilim çukurlaşmasından sonra görülür. İletim hattındaki gerilim çukurlaşmasından hemen sonra koruyucu donanımların devreye girmesiyle kesinti oluşabilmektedir. Kesintinin süresi koruyucu cihazın geri kapama başarımına bağlıdır.

Gerilimin etkin değerinin yarım periyottan 1 dakikaya kadar bir süre içinde 0,1 pu ile 0,9 pu arasında azalmasına gerilim çukurlaşması (sags) denir. Gerilim çukurlaşması tanımlanırken ne seviyede çukurlaşma olduğu değil, elde kalan gerilim seviyesi göz önüne alınmaktadır. Örnek olarak gerilim çukurlaşmasının %80 olması demek gerilimin etkin değerinin nominal işletme gerilimi baz alınarak 0,8 pu olması demektir. Gerilim çukurlaşması sistemdeki arızalardan kaynaklandığı gibi yüksek akım çeken yüklerin devreye alınmasından kaynaklanabilir. Bir indüksiyon motoru kalkış anında nominal akımının 6 ile 10 kat fazlasını çekmektedir. Sistem empedansından dolayı bu yüksek akımlar gerilim seviyesinin çukurlaşmasına sebep olmaktadır. Genelde süre olarak yarım periyot ile 1 dakika arası olarak tanımlanır. Yarım periyottan kısa süren gerilim çukurlaşmalarında rms değerin değişimi fazla olmadığından yarım periyottan kısa süren çukurlaşmalar geçici durum olarak sınıflandırılmaktadır.

Gerilimin etkin değerinin yarım periyottan 1 dakikaya kadar bir süre içinde 1,1 pu üzerinde olmasına gerilim yükselmesi (swells) denir. Oluşan gerilimin genliği ile belirtilir ve değeri her zaman 1 pu'dan büyüktür. Gerilim çukurlaşması kadar sık görülmemektedir. Gerilim çukurlaşmasında olduğu gibi, iletim veya dağıtım sistemlerindeki arızalardan kaynaklanmaktadır. Genellikle tek faz-toprak arızası sırasında sağlıklı fazlarda görülmektedir. Bununla birlikte büyük yüklerin devreden alınması ve büyük kondansatör gruplarının enerjilendirilmesi sırasında da oluşabilmektedir.

Gerilim yükselmesinin şiddeti, hatanın durumuna, yerine, sistem empedansına ve topraklamaya bağlı olarak değişir. Topraksız bir sistemde tek faz-toprak arızası sırasında sağlıklı fazdaki faz-toprak gerilimi 1,73 pu'ya kadar yükselmektedir. Etkin bir şekilde topraklanmış istasyona yaklaştıkça herhangi bir gerilim yükselmesi oluşmayacaktır. Çünkü dağıtım merkezi transformatörü genellikle üçgen-yıldız (Δ−Y) bağlı olup arıza akımı için düşük empedanslı sıfır sıraya sahiptir.