|
Dalga Şeklindeki Bozulmalar :
Güç sistemindeki elemanların
hepsinin lineer olduğu kabul
edilirse, elektrik enerjisinin
üretilmesi, iletilmesi ve
dağıtılmasına ilişkin hesaplamalarda
akım ve gerilimler sinüzoidal
olacaktır. Akım ve gerilim dalga
şekillerinin nominal frekansta
sinüzoidal olmaması dalga şekli
bozukluğu olarak tanımlanmaktadır.
5 genel dalga şekli bozulması söz
konusudur.
-
DC bileşen
-
Harmonikler
-
Araharmonikler
-
Çentik oluşumu
-
Gürültü
Güç sistemlerinde doğru akım veya
doğru gerilimin varlığı DC bileşen
olarak ifade edilir. Çok uzun iletim
hatlarında yeryüzünün tabii manyetik
alanının etkisi veya yarım dalga
doğrultucular DC bileşenin temel
oluşma sebeplerindendir. Sistemde
doğru akımın bulunmasının
transformatör doyumunda ve ısısında
artış, yalıtım problemleri gibi
zararları vardır.
Enerji sisteminin çalışması için
belirlenen frekansın (temel frekans)
tam katları frekanslarda olan
sinüzoidal akım ve gerilim dalga
formlarına harmonik denir. Temel
frekanstaki dalga formu ile
birleşince dalga şeklinde
bozulmalara sebep olmaktadır.
Harmoniklerin genel oluşma sebebi,
sistemde lineer olmayan
karakteristiğe sahip güç elektroniği
elemanlarının bulunmasıdır.
Genellikle şebekede sadece temel
frekansın tam katı olan bileşenler
bulunmamaktadır. Şebekenin temel
frekansının tam katı olmayan frekans
bileşenleri içeren gerilim ve akım
değerlerine araharmonik denir.
Araharmonikler bütün gerilim
seviyelerinde görülebilmektedir. Ark
fırınları, endüksiyon ocakları ve
statik frekans çeviriciler gibi
temel frekans ile eşzamanlı olmayan
donanımlar araharmonik oluşumuna
sebep olmaktadır.
Dalga formundaki bir diğer bozulma
ise çentik oluşumudur. AC-DC
çeviricilerde komutasyon sırasında
oluşan periyodik gerilim bozulmaları
olarak tanımlanabilir. Komutasyon
sırada sistemde kısa devre oluşur ve
gerilim anlık olarak azalır. Bu
durum çok yüksek frekansta ve
periyodik olmasından dolayı harmonik
veya geçicilik olayları sınıfına
alınmamaktadır.
Güç sistemlerinde sıklıkla görülen
diğer bir bozulma ise gürültüdür.
200kHz'den küçük frekans aralığına
sahip, gerilimde veya akımda görülen
istenmeyen elektriksel sinyallerdir.
Genliği genellikle gerilimin
%1'inden az olmaktadır.
Mikroişlemciler ve
mikrodenetleyiciler gibi çok hassas
elektronik donanımlara hasar
verebilir. Güç elektroniği ve
kontrol devreleri, ark yapan
donanımlar ve anahtarlamalı güç
kaynakları gürültüye neden olan
başlıca donanımlardır. Hatalı
topraklama yapılması da gürültü
etkisini artırabilmektedir. Filtre
veya yalıtım transformatörü
kullanılarak gürültü sorunu
giderilebilir.
|